نمدار درخت معطر جنگل هاي شمال

نمدار درختي است که استفاده گوناگوني از آن مي شود و فوايد زيادي دارد.

برخلاف تصور بسياري از مردم که گل‌هاي زيبا و معطر را مختص بوته‌ها و درختچه‌ها مي‌دانند، در جنگل‌هاي شمال ايران، درختي بزرگ به نام نَمدار وجود دارد که عطر گل‌هاي زرد رنگ آن، زنبور عسل را به خود جلب مي‌کند.

نمدار درختي از تيره Tiliaceae است که با وجود گسترش زياد در جنگل‌هاي شمال و معطر بودن گل‌هاي آن، هنوز ارزش‌هاي زيبا شناختي آن بي‌استفاده مانده است . اين در حالي است که در کشورهاي اروپايي، نمدار حتي در پارک ها و حاشيه خيابان ها کاشته مي‌شود.

نمدار از نظر حجم، هفتمين گونه جنگل‌هاي شمال است و در سرتاسر جنگل‌هاي شمال از جلگه تا ارتفاعات و ازشرق تا غرب مي‌رويد البته اين درخت، نيمه سايه ‌پسند است و در دامنه‌هاي غربي و شمالي جنگل‌هاي شمال، بيشتر ديده مي‌شود. اين گونه علاوه بر جنگل‌هاي شمال، در جنگل‌هاي اَرَسباران، واقع در آذربايجان‌شرقي هم ديده مي‌شود. اين نکته قابل ذکر است که برگ نمدار، مطلوب دام است و براي همين بسياري از پايه‌هاي آن در مناطق جلگه‌اي نابود شده است.
نمدار، اغلب در حاشيه دره‌هاي خشک و مرطوب و زهکشي شده مي‌رويد و گاه، در اطراف دره‌ها به صورت نوار خالص ديده مي‌شود. پوست تنه آن در درختان جوان، صاف و خاکستري و درختان مسن، تيره رنگ و داراي سوراخ‌هاي مشخصي است. گل نمدار، زرد رنگ است و دمگل بسيار بلندي با يک برگه دارد و عسل خوبي از گل‌هاي معطر آن به دست مي‌آيد. اين گل خاصيت دارويي دارد که به صورت دم کرده مصرف مي‌شود و در اروپا، با نام “چاي زيزفون” طرفداران زيادي دارد.

بذر نمدار مانند گونه وَن، دوره خواب دارد و يک سال در خواب مي‌ماند و در سال بعد سبز مي‌شود که با روش‌هايي مي‌توان از مشکل‌زا شدن اين ويژگي جلوگيري کرد:

• يک روش اين است که بذر را به جاي اواخر شهريور، در اواخر مرداد که نارس است بچينيم و در همان زمان بکاريم.


• راه ديگر آن است که در سال هايي که بذر دهي فراوان است، بذرهاي مازاد را در ميان لايه‌هاي ماسه و درون جعبه‌هايي نگهداري کنيم که در اين حالت، تا يک سال مي‌توان بذر را نگه داشت.
  در مجموع توليد نهال نمدار به دليل داشتن دوره خواب و نيز پوکي خيلي از بذرها، کم است.

نمدار به اسيديته خاک، چندان حساس نيست و توليد نهال آن از ابتداي شروع جنگل کاري در جنگل‌هاي شمال در 40 ?سال قبل، مورد توجه بوده است. نهال نمدار را در اکثر مناطق مي‌توان کاشت ولي نهال بايد از بذرهاي به دست آمده از همان منطقه باشد تا ناسازگاري به وجود نيايد. تعداد بذر نمدار در هر کيلوگرم ?10? هزار عدد است و براي تکثير، در خزانه کاشته و سپس به صورت «ريشه » به عرصه منتقل مي‌شود. تلفات نهال‌هاي نمدار در جنگل کاري‌ها، در حد متعارف يعني ? 10?درصد است و فاصله کاشت نهال‌ها ? 2?در? 2?متر است و اغلب در پايين بند و ميان بند کاشته مي‌شود. نمدار تا ارتفاع 2000 متري از سطح دريا کاشته مي‌شود و تا حدي رطوبت پسند است. ميانگين رشد قطري نمدار نيم سانتي‌متر و رشد ارتفاعي آن ?60? سانتي متر در سال است.
چوب آن از نظر صنعتي و تجاري، خيلي با کيفيت است و در مصارف روستايي، براي ساخت طَبَق، چمدان، صندوق، ستون خانه و کندوي زنبور عسل استفاده مي‌شود و البته به دليل داشتن چوب مرغوب و زيبا و خوش کار، زياد قاچاق مي‌شود.

در کشور ترکيه نمدار در حاشيه بسياري از خيابان‌ها کاشته مي شود و مانند برخي ديگر از گونه‌هاي جنگلي، همچون ون، بلوط، انجيلي و داغداغان براي فضاي سبز، مناسب است.
اين ايراد که ارتفاع زياد درخت نمدار باعث برخورد شاخه‌هاي آن به سيم‌هاي برق و خانه‌هاي مردم در طبقات بالامي‌شود، ناوارد است. اين درخت، به اندازه چنار است و چنين اشکالاتي در مورد چنار هم وجود دارد ولي کاشته مي‌شود.

خواص نمدار

• عسل به دست آمده از گل اين درخت خاصيت دارويي دارد. عسل، گل و برگ هاي جوان آن سرشار از آنتي اکسيدان است. فلاوانوئيد موجود در شکوفه هاي اين درخت به طور مستقيم روي غدد عرق اثر مي گذارد.


• ارزشمندي‌هاي نمدار در چوب مرغوب و گل‌هاي معطرش خلاصه نمي‌شود. بلکه خواص دارويي هم دارد و از اين نظر جزء گياهان دارويي جنگل‌هاي شمال محسوب مي‌گردد.


• گل آذين نمدار داراي اسانسي است که براثر تقطير با آب، از آن به دست مي‌آيد.


• نمدار علاوه بر داشتن تانَن و موسيلاژ و قند، ضد تشنج و آرام‌کننده است.


• اسانس آن با داشتن اثرکاهش ‌دهنده گلبول‌ها و کم‌کننده حالت چسبندگي و قابليت انعقاد خون، باعث رقيق شدن خون و کاهش آن در عضو بر افروخته مي‌شود.


• دم کرده گل نمدار به صورت غرغره براي رفع ‌التهاب مخاط دهان مفيد است و چوب قسمت سطحي آن، مجاري عروق خوني قلب را باز مي کند و براي درمان آنژين صدري کاربرد دارد.


• استحمام در وان محتوي دم کرده گل نمدار و آب گرم، ضد تشنج و محرک و آرامش بخش است.


• غرغره کردن مخلوط دم کرده گل نمدار و جوش شيرين براي لوزه هاي ملتهب مفيد است.
  براي تهيه دم کرده اين گل براي غرغره کردن، 25گرم گل را به 250ميلي ليتر آب جوش و 5گرم جوش شيرين اضافه کنيد.


• مخلوط دم کرده آن با گل گندم، تيرگي دورچشم را کاهش مي دهد.


• براي تهيه مسکن، 20گرم گل را به يک ليتر آب جوش اضافه کنيد و يک فنجان قبل از شام و يکي قبل از خواب بنوشيد.


• دم کرده آن را مي توان به کرم صورت افزود. زيرا باعث بازسازي پوست، کاهش پف چشم و ورم مي شود.براي کاهش پف زير چشم، پنبه آغشته به دم کرده آن را به مدت 20دقيقه روي چشم قرار دهيد.


• دم کرده گل آن، عضله را شل مي کند، اضطراب و اختلال خواب را رفع مي کند.


• گل اين درخت، درد معده را تسکين مي دهد و نفخ را برطرف مي کند.


• براي درمان سرفه يا سرماخوردگي دم کرده آن را روزي 3بار ميل کنيد.


• دم کرده آن براي افرادي که به بيماري قلبي مبتلا هستند، توصيه نمي شود.