شبدر و جوانه آن

شبدر گياهي مي باشد که با اسم هاي ديگري مثل ذرق، شرويت، ادقوقو و… معروف است. طبع اين گياه گرم و خشک مي باشد و خواص فراواني دارد. با رويال همراه باشيد.

اين گياه جزء خانواده تريفوليم (Trifolium) و مهم‌ترين گياهان علوفه‌اي خانواده لگومينز (Leguminous) در نواحي معتدل و مرطوب مي باشد که ازحيث علوفه‌اي و چراگاهي داراي ارزش فراواني مي باشد و در غذاي دام‌ها نقش مهمي دارد. شبدرها گياهي سه برگچه‌اي هستند به همين خاطر اسم علمي آنها از دو کلمه لاتين “Tria” به معني سه و “Folia” به معني بر گچه‌اي گرفته شده است. تعداد گونه‌هاي شبدر در دنيا حدود 300 گونه ذکر شده که از اين تعداد 25 گونه از نظر کشاورزي مهم است که از اين تعداد فقط 9 گونه آنها از جمله شبدر زير زميني به صورت تجارتي کشت مي‌شوند. بيشترين پراکنش ( ميزان پراکندگي ) اين گياه در منطقه مديترانه است، به طوري که در منطقه اورآسيا ( اروپا و آسيا ) 160-150 گونه، آمريکا 65-60 گونه و در آفريقا 30-25 گونه گزارش شده‌است.
در ايران 54 نوع شبدر موجود است که از اين تعداد دو نوع شبدر ايراني (Trifolium resupinatum) و شبدر برسيم (Trifolium alexandrium) به شکل وسيع کاشت مي گردند.

اين گياه در گذشته يکي از پرکاربردترين گياهان دارويي در طب سنتي بوده و امروزه نيز جايگاهي به مراتب والاتر از گذشته را کسب کرده و همچنان در مقابل مکمل هاي غذايي مصنوعي و غير طبيعي که براي درمان کم خوني مورد استفاده قرار مي گيرند ، برتر است .

خواص گياه شبدر

چون اين گياه پرکاربردتر از گياهان دارويي ديگر در بين گياهان طب سنتي است بنابراين جايگاه به مراتب والاتر از گذشته دارد در حالي که بعضي از افراد با شنيدن اسمش دچار ناراحتي مي شوند ولي در عوض نمي‌دانند که چه خاصيت شگفت‌ انگيزي دارد.

• خواص درماني اين گياه در نوع خود بي‌نظير بوده و با داشتن ويتامين‌هايي چون A و C، ريبوفلاوين و نياسين آرامش‌بخش اعصاب و در درمان افسردگي مفيده بوده و مي‌توان در مکمل‌هاي غذايي هم از اين گياه استفاده کرد.


• خواص درماني اين گياه بيشتر در درمان کم‌خوني و پلاکت‌ پايين، تصفيه کننده خون و تنظيم فعاليت‌هاي کبدي‌،‌ بدخلقي ناشي از علائم يائسگي مورد استفاده است و چون در آن آنتي‌اکسيدان به مقدار کافي وجود دارد خاصيت ضد سرطاني نيز دارد و در پيشگيري از بروز چين و چروک زودرس در پوست و پيشگيري از پوکي استخوان و بيماري‌هاي قلبي به کار مي رود.


• از عصاره شبدر مي توان سرمه آماده کرد . براي چشم بسيار مفيد مي باشد . بذر اين گياه را جهت درمان کک و مک صورت مصرف وتوصيه مي نمايند .


• شبدر ضد تشنج مي باشد و شکوفه هاي آن از نفس تنگي جلوگيري مي کند و اگر نگران سکته قلبي هستيد شبدر را مصرف نماييد.


• براي خلاصي از سرفه شبدر تازه را با مخلوط عسل ميل نماييد يا شبدر خشک را با آب جوش دم کرده و با عسل شيرين کنيد و مصرف نماييد.


• روغن گرفته شده از آن جهت درد مفاصل مفيد است.


• افرادي که از ميگرن رنج مي برند از دم کرده آن استفاده نمايند.


• براي جلوگيري از ريزش مژه و ابرو شبدر خشک را با گلاب مخلوط و به موضع بماليد.


• افرادي که يبوست دارند از شبدر تازه مصرف نماييد.

شبدر قرمز

شبدر قرمز Red Clover Trifolium pratense يک گياه هميشگي است که به طور معمول در اروپا، آسيا و آفريقا رشد مي کند و بومي آمريکاي شمالي مي باشد و مي تواند حدود 30 تا 70 سانتي متر ارتفاع داشته باشد و داراي گل هاي لوله اي شکل صورتي – بنفش مي باشد. به عنوان غذايي براي چراي دام ها و به عنوان يک کود کشاورزي غني از نيتروژن است.

خواص شبدر قرمز

• شبدر قرمز از گذشته هاي دور در چين، اروپا و روسيه براي درمان سنتي بسياري از بيماري ها به کار مي رفت. درمان بيماري هايي مثل آسم، بيماري هاي مزمن کبد و دستگاه گوارش، ناراحتي هاي چشمي و سوختگي از آن جمله بودند.


• اعتقاد بر اين است که شبدر قرمز به تصفيه ي خون از طريق بهبود چرخه هاي توليد ادرار، مخاط و صفرا کمک مي کند.


• پماد (مرهم) شبدر قرمز به طور سنتي براي درمان بيماري هاي پوستي مثل اگزما و پسوريازيس به کار مي رود. نمونه هايي نيز از استفاده از شبدر قرمز براي درمان سرفه هاي کوتاه مدت کودکان موجود است.


• يک منبع سرشار از ايزوفلاوون، فورمونکتين، بيوکانين A، ديادزين، جنيستين است که هورمون هاي طبيعي به شمار مي روند.


• آزمايشات کلينيکي نشان مي دهد که عصاره شبدر قرمز مي تواند براي درمان گر گرفتگي مرتبط با يائسگي مفيد باشد. به علاوه مي تواند براي ني که از درد سينه رنج مي برند استفاده شود.


• مشخص شده که شبدر قرمز اثر مثبتي بر فشار خون بالا دارد.


• مدارک خوبي وجود دارد که شبدر قرمز مي تواند به بهبود پوکي استخوان کمک کند.


• طبق آزمايشات کلينيکي ، شبدر قرمز ضرري براي بافت هاي رحم و سينه ندارد. به علاوه شبدر قرمز يک ترکيب هورموني طبيعي است. شامل ويتامين هاي ضروري، مواد معدني مثل کلسيم، کروم، نياسين، فسفر، پتاسيم، تيامين، منيزيم و ويتامين C مي باشد.


• سيستم ايمني بدن را قوي مي سازد.


• براي سلامت قلب موثر است.


• سبب از بين رفتن ويروس و باکتري مي گردد .

شبدر آبي

گياهي خودرو ، آبزي خزنده و ضخيم مي باشد. برگ و ساقه هاي گل دار تا ارتفاع 30 سانتي متر رشد مي نمايد. برگ هاي آن سه تايي و با دمبرگ دراز هستند. هربرگچه آن به شکل تخم مرغ مي باشد، در نوک ساقه يک گل آذين پر گل هرمي موجود است. گل هاي آن به رنگ سفيد مايل به صورتي، با پنج گلبرگ پوشيده از کرک هاي دراز مي باشد و در فاصله ماه هاي فروردين تا خرداد گل هاي آن قابل مشاهده هستند.

خواص شبدر آبي

شبدر آبي داراي يک ماده تلخ و احتمالا يک ساپونين مي باشد و ترشح شيره هاي گوارشي خصوصا شيره هاي معدي را تحريک مي نمايد. گاهي تب هم مي باشد. معمولا جوشانده شبدر آبي (بر روي2-3 قاشق غذاخوري از گياه پودر شده آب سرد ريخته آن را بجوشانيد و بگذاريد خنک گردد) را به جهت اختلالات معده، بي اشتهايي و ضعف عمل دستگاه گوارشي استفاده مي کنند.

تفاوت شبدر و يونجه

تمام شبدرها در آب و هواي خنک بهترين عملکرد را دارند. در بين شبدرها شبدرسفيد از همه مقاوم تر است. ميزان قند در شبدرها بيش از يونجه‌است و سطح برگ بيشتري نسبت به يونجه دارند اما مقاومت شبدرها به شوري کمتر از يونجه است و نياز آبي شبدرها نيز کمتر از يونجه است. البته بايد توجه داشت که شبدرها به لحاظ کميت توليد در سطح پايين تري از يونجه قرار دارند و ميزان مواد غذايي قابل هضم يونجه از شبدرها بيشتر است.
به صورت کلي تفاوت شبدرها با يونجه اين است که:

• برگ يونجه بيضي شکل ولي برگ شبدر گلابي شکل است.


• رنگ برگ‌ها در شبدر سبز و شفاف و در يونجه سبز تيره است.

طرز تهيه جوانه شبدر

ابتدا 100 تا 250 گرم دانه شبدر را پاک کرده و شستشو دهيد ، در ظرف آب خيس نموده و در جاي خنک و دور از نور زياد گذاشته و روزانه يک تا دو بار آب آن را عوض کنيد. پس از حدود دو روز خيس بودن ، آنها را داخل آبکش ريخته و دستمالي مرطوب روي آنها قرار دهيد و سطح دستمال را مرطوب نگاه داريد ، اين عمل را تا زماني که جوانه سر از پوسته دانه بيرون بزند ادامه دهيد، اگر مراقبت هاي لازم را انجام دهيد ظرف 3 الي 5 روز با توجه به نوع دانه ، جوانه ها آماده ميگردد. بعد از اينکه جوانه آماده شد در يک ظرف در بسته در يخچال نگهداري کنيد.

روش مصرف

روش اول : يکي از روشهاي استفاده به اين صورت است که مي توانيد جوانه تازه را هر وعده يک قاشق مرباخوري بعد از اينکه خوب جويده شد ميل کنيد.

روش دوم : هر زمان سالاد تهيه مي کنيد مقداري از آنرا به سالاد اضافه و نوش جان کنيد.

روش سوم : جوانه شبدر را پس از خشک کردن آسياب کنيد واز آن به همراه سبزيجات و ساير جوانه ها سوپ جوانه تهيه کنيد که فوق العاده پر خاصيت مي باشد.

عوارض ( موارد احتياطي و منع مصرف )

مواد (به اصطلاح ضد تغذيه) موجود در شبدر مي‌توانند براي انسان خواص دارويي داشته باشند و مفيد باشند مثلاً فورمونتين موجود در شبدر قرمز از ارزش دارويي خاصي برخوردار است. آزمايش انجام گرفته در سال 2010 نشان داده‌است که فورموننتين مي‌تواند از رشد سلول‌هاي سرطان سينه در ن جلوگيري کند، اما مصرف آن سبب مشکلات جنسي در مردان مي‌شود.

اثرات جانبي شبدر قرمز بسيار کم و ضعيف است؛ زودرنجي، تغييرات در قاعدگي ن و افزايش وزن از آن جمله است.

مصرف عصاره ي شبدر قرمز با داروهاي رقيق کننده ي خون مثل وارفارين و درمان هاي هورموني تداخل مي کند، اما اين مسئله هنوز به وسيله نتايج تجربي ثابت نشده است.

گرچه مدرکي براي نگراني وجود ندارد، اما سفارش شده که عصاره شبدر قرمز در ني که سابقه ي سرطان سينه دارند، به کار نرود.

ن باردار و شيرده نبايد از شبدر قرمز استفاده کنند.

به طور کلي توصيه مي شود در استفاده از مصرف شبدر، آن را به صورت متعادل مصرف نماييد.